Newsletter Zwierzęta

Niedziela, 7 grudnia 2025

Aleksander Gurgul
dziennikarz działu Nauka, Klimat i Zdrowie

Najlepiej czuję się na pustkowiach. Kiedyś opisałem muzea takich miejsc w USA. Lubię ciszę, szukam jej w górach, ale coraz trudniej - nawet zimą! - ją znaleźć.
Dla "Wyborczej" najprzyjemniej pisało mi się teksty z ekwadorskich Wysp Galapagos i południowego wybrzeża Kostaryki.

I to właśnie w wodach wschodniego tropikalnego Pacyfiku naukowcy z kilku krajów (m.in. z USA i Ekwadoru) przeprowadzili obszerne badanie dużych drapieżników oceanicznych. Dowiedli, że odległe morskie obszary chronione, takie jak archipelag Galapagos, Malpelo, Clipperton czy Revillagigedo, podtrzymują jedne z największych populacji rekinów, w tym krytycznie zagrożonego głowomłota tropikalnego.

Z kolei przybrzeżne obszary chronione wykazują oznaki głębokiej degradacji.

Zdrowy ocean to ocean z rekinami

Jak podkreślają autorzy pracy opublikowanej w czasopiśmie "PLOS One", okolice wysp wschodniego Pacyfiku dają wgląd w to, jak niegdyś funkcjonował zdrowy oceaniczny ekosystem. Dlatego trzeba chronić te bastiony bioróżnorodności przed nadmierną eksploatacją. Czyli robić coś, co niedawno postanowili rybacy z greckiej wysepki Amorgos: nie łowią ryb wiosną, kiedy te mają tarło. Zamiast łowić, zbierają wtedy śmieci na plażach.

Rekiny giną w zastraszającym tempie. Odławiane są dla płetw, przysmaku w niektórych rejonach świata. Cierpią w kolizjach ze statkami, w tym turystycznymi. Do ich złej reputacji dołożył się film "Szczęki", za co potem Steven Spielberg przepraszał.

Rekiny i ekosystemy morskie potrzebują nowych rezerwatów

Wyniki badania podkreślają unikalny charakter ekologiczny każdego obszaru chronionego oraz konieczność indywidualnego dopasowania strategii zarządzania.
Wskazują na niepokojący fakt: w odróżnieniu do obszarów chronionych położonych daleko od wybrzeża w tych przybrzeżnych zaobserwowano tylko po kilka dużych drapieżników różnych gatunków. Także ogólna obfitość ryb była niska.

Niestety, wiele wskazuje na to, że w przybrzeżnych obszarach chronionych wciąż odbywają się połowy. A nadmierna eksploatacja dużych gatunków wpływa również na te mniejsze, prowadząc do dalszej degradacji ekosystemu.

Wschodni tropikalny Pacyfik obecnie obejmuje ponad 77 morskich obszarów chronionych o zróżnicowanych poziomach ochrony - od stref dopuszczających działalność wydobywczą, przez obszary o mieszanym użytkowaniu, aż po strefy całkowitej ochrony, w których obowiązuje pełen zakaz połowów.

Autorzy pracy zauważają, że najskuteczniejszym narzędziem odbudowy oceanu są ściśle chronione rezerwaty morskie, w których obowiązuje całkowity zakaz połowów. Jednocześnie ich badania pokazują, że tam, gdzie połowy są dozwolone - nawet w obszarach formalnie chronionych - odbudowa ekosystemów jest niemożliwa.

Obecnie mniej niż 10 proc. powierzchni oceanu objętych jest jakąkolwiek formą ochrony, a jedynie 3 proc. jest ściśle chronione.

Kilka lat temu społeczność międzynarodowa umówiła się, że do 2030 r. chronione będzie 30 proc. powierzchni oceanu. Temu celowi w nowym serialu kibicuje David Attenborough.

Badania wskazują, że do osiągnięcia tego celu trzeba by ekspresowo ustanowić 300 dużych, położonych daleko od wybrzeża morskich obszarów chronionych oraz 190 tys. mniejszych obszarów przybrzeżnych.

Niedawno, opisując dla "Wyborczej" badania z atlantyckiej Wyspy Wniebowstąpienia - położonej niedaleko wybrzeży Afryki i kontrolowanej przez Wielką Brytanię - zrozumiałem, że mam więcej wspólnego z rekinami, niż przypuszczałem. One nie tylko lubią pustkowia, ale w dodatku świetnie czują się w górach (rzecz jasna - podmorskich)!

NAWROCKI ZAWETOWAŁ, JURSZO: I DOBRZE!

Ustawa łańcuchowa. Nawrocki weto uzasadniał głupio, ale rzeczywiste zarzuty są mocne
Wbrew temu, do czego próbuje nas przekonać rządząca koalicja, ustawa łańcuchowa nie przynosi psom wolności.
CZYTAJ WIĘCEJ

DOM NA CZTERECH ŁAPACH

JAPOŃSKI KŁOPOT Z NIEDŹWIEDZIAMI

SŁODZIAKI TYGODNIA

Mrówki popełniają samobójstwo, kiedy chorują
Mechanizm mrówczego seppuku jest fascynujący.
CZYTAJ WIĘCEJ

REKOMENDACJE DLA CIEBIE