7 rzeczy, których nie wiedzieliśmy tydzień temu

Poniedziałek, 24 listopada 2025 r.

Ewa Tomkowska
redaktorka działu Nauka, Zdrowie i Klimat

Naukowcy stworzyli białkowe kotlety z genetycznie modyfikowanych grzybów smakujących jak mięso, udowodnili, że Jackson Pollock malował niemal jak dziecko i odnaleźli w Polsce dwa owady, które przez długi czas uznawano za wymarłe.

Zapraszam na przegląd ostatnich odkryć naukowych.

1.

Jesteś wege, ale lubisz smak mięsa? Naukowcy wymyślili coś specjalnie dla ciebie

Grzyby z gatunku Fusarium venenatum na rynku mięsnych substytutów są już znane – z powodu mięsopodobnej tekstury i naturalnego aromatu zbliżonego do mięsa (na rynku znajduje się m.in. Quorn, mykoproteina wyekstrahowana właśnie z tego gatunku grzybów).Niestety, naturalne Fusarium venenatum mają wady. To przede wszystkim grube ściany komórkowe, które zmniejszają przyswajalność grzybowego białka, oraz energochłonność hodowli (podobnej pod tym względem do hodowli mięsa z probówki) i przemysłowej produkcji białkowych substytutów.

Autorzy publikacji w „Trends in Biotechnology" postanowili rozwiązać oba problemy za pomocą inżynierii genetycznej.

Stworzyli białkowe kotlety z genetycznie modyfikowanych grzybów smakujących jak mięso. I to jeszcze bardziej niż boczniaki a la schabowe.

CZYTAJ WIĘCEJ

2.

Jackson Pollock malował niemal jak dziecko - twierdzą naukowcy

Uczeni postanowili przeprowadzić eksperyment, który pokazałby, czy malarstwo amerykańskiego artysty było dorosłe, czy może bardziej… dziecięce. Dzieci w końcu często zaczynają swoją przygodę ze sztuką od bazgrołów na kartce papieru.

Do eksperymentu zaproszono 18 dzieci w wieku od czterech do sześciu lat i 34 dorosłych w wieku 18-25 lat. Wszystkim kazano namalować obraz przypominający fraktalny „Numer 14" Pollocka z 1948 r. – z zastosowaniem jego techniki chlapnięć i kapnięć farby na kartki papieru położone na podłodze.

CZYTAJ WIĘCEJ

3.

Tych owadów nie widziano w Polsce od lat. Badacze odkryli, że mają się dobrze
Entomolodzy odnaleźli w Polsce dwa owady, które przez bardzo długi czas uznawano za wymarłe. Pierwszy z nich to przepięknie ubarwiona muchówka, która jest krytycznie zagrożona w całej Europie. Drugi to malutki psotnik, którego ostatnio widziano w Polsce 120 lat temu.
CZYTAJ WIĘCEJ

4.

Naukowcy odkryli, jak warianty SARS-CoV-2 pokonują układ odpornościowy

Uczeni stworzyli najpełniejszą jak dotąd mapę pokazującą, jak przeciwciała wiążą się z wirusem SARS-CoV-2, który powoduje COVID-19. Pokazują też jak mutacje wirusowe osłabiają to wiązanie.

Zespół przeanalizował ponad tysiąc trójwymiarowych struktur przeciwciał związanych z białkiem kolca wirusa (S), głównym celem, który rozpoznaje nasz układ odpornościowy.

Badacze zebrali je w atlas strukturalny przeciwciał COVID-19.

Badając te struktury razem po raz pierwszy, uzyskano szczegółowy obraz tego, jak układ odpornościowy atakuje wirusa i jak wirus ewoluuje, aby go uniknąć.

CZYTAJ WIĘCEJ

5.

Gołębie mają kompas w głowie. Badacze odkryli, gdzie dokładnie on leży

Naukowcy wystawili sześć gołębi na działanie pola magnetycznego nieznacznie silniejszego niż ziemskie przez nieco ponad godzinę. Pole magnetyczne było stale obracane, aby symulować ruchy głów ptaków względem ziemskiego pola geomagnetycznego.

Następnie zespół zastosował metodę pomiaru wzorców aktywacji neuronów w mózgu. Wyniki wykazały aktywność neuronalną związaną z polem magnetycznym w obszarze mózgu odbierającym sygnały z układu przedsionkowego, a także w obszarach, które pomagają w integracji różnych bodźców sensorycznych. Ten wynik zawęził listę potencjalnych kompasów do jednego – układu przedsionkowego. Na razie zespół badaczy nie wyjaśnił, w jaki sposób neurony gołębi mogą fizycznie wyczuwać pole magnetyczne.

CZYTAJ WIĘCEJ

6.

Plaga szczurów przyczyniła się do katastrofy ekologicznej na Rapa Nui

Rapa Nui to najbardziej wysunięta na wschód wyspa Polinezji. Słynie z monumentalnych posągów Moai, ale też z tajemniczej katastrofy ekologicznej, która niemal całkowicie zniszczyła porastające ją w przeszłości bujne lasy.

Do tej dramatycznej przemiany wyspiarskiego krajobrazu doszło między XII a XVII w.

Przez długi czas sądzono, że za degradację lasów odpowiadają wyłącznie mieszkańcy wyspy. Najnowsze badania wskazują jednak, że kluczową rolę w niszczeniu lasów palmowych odegrały szczury polinezyjskie (Rattus exulans).

CZYTAJ WIĘCEJ

7.

Co psychologia mówi o sprawcach seryjnych morderstw na tle seksualnym? Analiza 45 przypadków

- Chciałam się dowiedzieć, czy seryjni mordercy motywowani seksualnie to naprawdę wyłącznie ludzie z „rozbuchanym ego", czy też za ich zbrodniami kryje się nadwrażliwy i wrogi świat wewnętrzny - wyjaśnia własne motywacje Evangelia Ioannidi, pierwsza autorka pracy i psycholożka z Uniwersytetu Ottona i Fryderyka w Bambergu w Niemczech.

Naukowcy zidentyfikowali grupę seryjnych morderców płci męskiej, którzy działali w USA w latach 1960-2021.

Udało się uzyskać kompletne akta obejmujące zeznania policyjne, protokoły z przesłuchań i wywiady przeprowadzone przez FBI.

Skoncentrowano się wyłącznie na seryjnych mordercach płci męskiej, których czyny nie były wynikiem psychozy, lecz złożonej mozaiki cech psychologicznych - a narcyzm odgrywał znaczącą rolę w ich postępowaniu.